Jakie są formy zatrudnienia?

Oferty pracy dostępne na rynku najczęściej zawierają kluczowe informacje dotyczące wymiaru pracy, wysokości wynagrodzenia, a także formy zatrudnienia pracownika, jaką oferuje pracodawca. A zatem na podstawie jakiej umowy można nawiązać współpracę z potencjalnym pracodawcą? Zgodnie z przepisami w Polsce firma może zatrudniać nie tylko na podstawie umowy o pracę, ale także w ramach umów cywilnoprawnych. Zobacz, jakie są najpopularniejsze formy zatrudnienia i jakie są najkorzystniejsze z punktu widzenia kandydata i zatrudniającego.

Zatrudnienie pracownicze – co to takiego?
Formy zatrudnienia pracowniczego
Zatrudnienie niepracownicze – co to takiego?
Najpopularniejsze formy zatrudnienia pracowniczego i niepracowniczego
1. Umowa o pracę
2. Praca na umowę zlecenie

Zatrudnienie pracownicze – co to takiego?

Podstawą do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy jest tzw. zatrudnienie pracownicze. W tym przypadku znajdują zastosowanie przepisy wynikające z Kodeksu Pracy.

Co więcej, zgodnie z art. 22 Kodeksu Pracy „Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem^[1]”.

Jeśli firma zdecyduje się nawiązać z kandydatem współpracę w ramach umowy cywilnoprawnej, wtedy obowiązują odrębne przepisy wynikające z Kodeksu Cywilnego.

Uwaga! Zawarcie umowy cywilnoprawnej nie zawsze jednoznacznie wskazuje na charakter zawartej umowy, szczególnie jeśli ta ma znamiona stosunku pracy.

W praktyce zatrudnienie pracownicze cechuje się m.in.:

koniecznością osobistego stawiennictwa w miejscu pracy,
stałym wynagrodzeniem za pracę,
obowiązkiem odprowadzania składek ZUS,
gwarancją wynagrodzenia minimalnego,
możliwością rozwiązania umowy z okresem wypowiedzenia,
prawem do urlopu wypoczynkowego.

Pracodawca podczas zatrudnienia pracowniczego jest zobligowany do respektowania Kodeksu Pracy i szanowania praw osób zatrudnionych w ramach konkretnej umowy.

W procesie rekrutacji stałych do firmy warto wziąć pod uwagę przede wszystkim możliwość współpracy z naszą agencją Gi Group. Docieramy do najlepszych kandydatów, wspieramy w procesie administracji i dokonujemy selekcji kandydatów w ramach zatrudnienia pracowniczego.

Formy zatrudnienia pracowniczego

W ramach zatrudnienia pracowniczego pracodawca może zatrudniać wybrane osoby na podstawie:

Umowy o pracę na czas nieokreślony lub określony – to najczęściej spotykana forma zatrudnienia, w której pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy w sposób ciągły przez czas określony lub nieokreślony, a pracodawca do wypłaty wynagrodzenia.
Powołania – sposób zatrudnienia na stanowiskach kierowniczych lub szczególnej odpowiedzialności, gdzie osoba jest formalnie powoływana do pełnienia określonych funkcji przez organ zarządzający
Mianowania – najczęściej dla urzędników państwowych, która wiąże się z większą stabilnością zatrudnienia oraz odpowiedzialnością służbową.
Wybór – dotyczy stanowisk obsadzanych w wyniku wyborów, jak na przykład stanowiska polityczne, gdzie osoba zostanie zatrudniona na czas kadencji.
Spółdzielczej umowy o pracę – specyficzna forma zatrudnienia członków spółdzielni, gdzie pracownik będący jednocześnie członkiem spółdzielni zobowiązuje się do pracy na rzecz tej organizacji^[2].

Pracownik na terenie budowy

Zatrudnienie niepracownicze – co to takiego?

Zatrudnienie niepracownicze to jedna z form współpracy, gdzie nie stosujemy pojęcia pracodawcy i pracownika. Tutaj obowiązują definicje zleceniodawcy i zleceniobiorcy. To oznacza, że jedna ze stron zobowiązuje się na realizację konkretnych czynności.

Do form zatrudnienia niepracowniczego zaliczamy także kontrakty menedżerskie oraz samozatrudnienie na podstawie jednoosobowej działalności gospodarczej.

Tabela 1: Porównanie form zatrudnienia – pracowniczego i niepracowniczego.

Kryterium	Zatrudnienie pracownicze (umowa o pracę)	Zatrudnienia niepracownicze (umowy cywilnoprawne)
Regulacje prawne	Kodeks pracy	Kodeks cywilny
Charakter pracy	Osobiste wykonywanie pracy, podporządkowanie pracodawcy	Możliwość powierzenia wykonywania czynności osobie trzeciej
Podporządkowanie	Tak	Nie
Urlop wypoczynkowy	Tak, płatny	Brak
ZUS	Obowiązkowe składki	Składki zależne od umowy
Rozwiązanie umowy	Wymaga okresu wypowiedzenia i uzasadnienia	Strony regulują to w treści umowy
Ryzyko związane z pracą	Pracodawca ponosi większość ryzyka	Zleceniobiorca ponosi ryzyko
Gwarancja wynagrodzenia	Tak	Tak, o ile umowa nie jest nieodpłatna

Z punktu widzenia pracownika bezpieczniejsza forma zatrudnienia to ta pracownicza, np. na podstawie umowy o pracę. Dzięki temu zatrudniony ma zagwarantowaną pensję oraz liczne prawa, wobec których pracodawca musi się wywiązywać. Zatrudnienie niepracownicze to większa swoboda, aczkolwiek i większe ryzyko nagłej utraty zlecenia.

Najpopularniejsze formy zatrudnienia pracowniczego i niepracowniczego

W przypadku zatrudnienia niepracowniczego mamy do czynienia przede wszystkim z umowami zlecenie. Kiedy w grę wchodzi forma zatrudnienia pracowniczego, chodzi najczęściej o umowę o pracę na czas określony lub nieokreślony.

Umowa o pracę

Umowa o pracę (inaczej umowa kodeksowa) to rodzaj umowy, wobec której stosuje się przepisy Kodeksu Pracy i Prawa Pracy. W tym przypadku dochodzi do nawiązania stosunku pracy, w ramach którego pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy. Tutaj obowiązują też zasady wykonywania czynności określonych przez firmę w danym miejscu, czasie i za konkretne wynagrodzenie (stałe lub np. godzinowe).

Taki stosunek pracy wyróżnia się przede wszystkim:

powtarzalnością realizowanych czynności przez pracownika,
koniecznością osobistego wykonywania pracy przez zatrudnioną osobę,
jasno określonym czasem i miejscem pracy,
gwarancją odpłatności za wykonywaną pracę.

Warto też dodać, że pracownik w ramach umowy o pracę jest w pełni podporządkowany pracodawcy odnośnie do sposobu, czasu i miejsca zatrudnienia.

Dodatkowo w ramach zatrudnienia pracowniczego pojawia się zasada gwarantowanego minimalnego wynagrodzenia, które w drugim półroczu 2024 roku wynosi 4300 złotych brutto miesięcznie^[3].

Co więcej, w ramach zatrudnienia pracowniczego pracodawca i pracownik mają pewne obowiązki i zobowiązania.

Tabela 2: Prawa i obowiązki pracownika w ramach umów kodeksowych.

Praca pracownika	Obowiązki pracownika
Prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego (20 lub 26 dni)	Sumienne wykonywanie pracy
Prawo do urlopów okolicznościowych	Przestrzeganie czasu pracy
Prawo do przerw i odpoczynku dobowego	Przestrzeganie regulaminu pracy
Limit nadgodzin i rekompensata	Przestrzeganie zasad BHP
Ochrona przed rozwiązaniem umowy	Dbanie o mienie zakładu
Gwarancja minimalnego wynagrodzenia	Przestrzeganie zasad współżycia społecznego
Prawo do urlopów rodzicielskich
Pracodawca opłaca składki na ubezpieczenia
Państwowa Inspekcja Pracy nadzoruje przepisy

Źródło: https://www.pip.gov.pl/ua/dla-pracivnykiv/niezbednik-pracownika/formy-zatrudnienia-oraz-podstawowe-prawa-i-obowiazki

Alternatywna forma zatrudnienia to umowa o pracę tymczasową. W tym przypadku zatrudnienie odbywa się przez agencję pracy, a sama praca jest realizowana na rzecz pracodawcy użytkownika. Zalety takiej formy zatrudnienia to: stała opieka agencji, krótszy proces rekrutacji, możliwość zdobycia doświadczenia i sprawdzenia danej branży czy pracodawcy (czy chcemy wiązać się z nim na stałe), elastyczność (dla studentów lub osób posiadających inne zobowiazania), płatny urlop i L4. Dodatkowo okres zatrudnienia na umowę o pracę tymczasową wlicza się do stażu pracy uprawniającego do emerytury i renty oraz pozwala na odpowiednie zwiększenie ilości dni urlopowych w przypadku podejmowania kolejnych zatrudnień na umowę o pracę .

Pracownicy biurowi

Praca na umowę zlecenie

Umowa zlecenie to jedna z form zatrudnienia niepracowniczego, która jest regulowana Kodeksem Cywilnym. W tym przypadku zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonych czynności w zamian za ustalone wynagrodzenie (w teorii dopuszczalne są też zlecenia nieodpłatne). Tutaj pojawia się też możliwość wyznaczenia zastępstwa w razie niezdolności zleceniobiorcy do wykonania zlecenia.

W przypadku takiej umowy cywilnoprawnej obowiązuje minimalna stawka wynagrodzenia w kwocie 28,10 złotych brutto za godzinę.

Taka forma zatrudnienia poza stałym wynagrodzeniem umożliwia wypłatę wynagrodzenia w wysokości zależnej od liczby godzin wypracowanych w skali miesiąca . Dopuszcza także inne formy np. wynagrodzenia ryczałtowe. Warto dodać, że umowy zlecenie są opodatkowane oraz opcjonalnie oskładkowane w ZUS. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne w przypadku tej formy zatrudnienia.

Niestety umowa zlecenie powoduje, że zleceniobiorca nie ma prawa do urlopu wypoczynkowego, rodzicielskiego, ojcowskiego, wychowawczego i opiekuńczego, a także odprawy emerytalnej i rentowej.

Bibliografia:

^{[1] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf

[2] https://www.pip.gov.pl/ua/dla-pracivnykiv/niezbednik-pracownika/formy-zatrudnienia-oraz-podstawowe-prawa-i-obowiazki

[3] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20022001679}