Nadgodziny w pracy – co trzeba wiedzieć?

Zostajesz w pracy po godzinach? Nie wiesz, w jaki sposób rozliczyć się z godzin nadliczbowych z pracodawcą? Przeczytaj artykuł i dowiedz się, co mówi o nich kodeks pracy i jak są płatne. Sprawdź, w jaki sposób możesz je rozliczyć, kiedy pracujesz „ponad normę”.

Spis treści:

1. Jak liczyć nadgodziny?
2. Nadgodziny – ile są płatne
   1. Odbiór nadgodzin – dni wolne
   2. Czas wolny na wniosek pracownika
   3. Czas wolny bez wniosku pracownika
   4. Odbiór dnia wolnego za pracę w dniu wolnym
3. Ile nadgodzin maksymalnie można przepracować?
4. Czy pracownik może odmówić nadgodzin?

Jak liczyć nadgodziny?

Pracujesz ponad 8 godzin dziennie? W podstawowym systemie pracy każda godzina przepracowana powyżej ustalonego w umowie wymiaru dobowego (8 godzin) określana jest jako nadgodziny dobowe. Natomiast nadgodziny w skali tygodnia to praca przekraczająca 40 godzin w danym tygodniu.

Nadgodziny – ile są płatne?

Ile pracodawca powinien płacić za nadgodziny? Za każdą godzinę przepracowaną nadliczbowo należy Ci się pełne wynagrodzenie. 

A zgodnie z przepisami prawa pracy, za pracę w godzinach nadliczbowych, przysługuje dodatek do wynagrodzenia:

1. 100% wynagrodzenia za pracę za nadgodziny:
   • w niedziele i święta, które nie są dniami pracy pracownika zgodnie z jego rozkładem czasu pracy,
   • w nocy,
   • w dniu wolnym od pracy, który został udzielony pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto.
2. 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdy inny dzień niż wymieniony powyżej.

Chcesz poznać inne przysługujące Ci w pracy benefity? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej o przepisach dotyczących umów kodeksowych.

Odbiór nadgodzin – dni wolne

Przepisy Kodeksu Pracy regulują różne sytuacje, w których pracownik może liczyć na rekompensatę przepracowanych godzin nadliczbowych w formie dni wolnych od pracy. Jak więc wygląda odbiór nadgodzin? Kodeks Pracy mówi o następujących przypadkach:

Czas wolny na wniosek pracownika

Możesz złożyć pisemny wniosek do pracodawcy o udzielenie czasu wolnego w zamian za przepracowane nadgodziny. W takim przypadku pracodawca może udzielić Ci czasu wolnego w wymiarze równym przepracowanym godzinom nadliczbowym. Warto przy tym wiedzieć, że pracownik nie otrzymuje dodatku za nadgodziny, jeśli odbiera je w formie czasu wolnego.

Czas wolny bez wniosku pracownika

Pracodawca może również samodzielnie zdecydować o udzieleniu Ci czasu wolnego za nadgodziny, bez rozpatrywania Twojego wniosku. W tej sytuacji ma on obowiązek udzielić czasu wolnego w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych (np. za 8 godzin nadliczbowych otrzymasz 12 godzin wolnego). W tym wypadku również nie przysługuje dodatek za nadgodziny.

Odbiór dnia wolnego za pracę w dniu wolnym

Jeżeli pracujesz w dniu wolnym od pracy, przysługuje Ci inny dzień wolny od pracy. Taki dzień wolny musi zostać udzielony do końca okresu rozliczeniowego i w uzgodnionym przez obydwie strony terminie.

Ile nadgodzin maksymalnie można przepracować?

Polskie prawo zaznacza, że maksymalną liczbą godzin, którą możesz przepracować, jest 13 godzin dziennie. Oznacza to, że oprócz standardowych 8 godzin pracy, 

Twoja liczba nadgodzin wynosi maksymalnie 5 godzin dziennie. Ponadto Kodeks Pracy mówi o 150 godzinach nadliczbowych rocznie. Limit ten może być jednak zmieniony w indywidualnych ustaleniach między Tobą a pracodawcą.

Jeśli zajmujesz stanowisko kierownicze lub jesteś członkiem kadry zarządzającej, w wyjątkowych sytuacjach związanych z potrzebami pracodawcy, możesz być zobowiązany do pracy w nadgodzinach bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia.     

W wyjątkowych sytuacjach, takich jak przeprowadzanie akcji ratowniczych lub usuwanie awarii, przepisy pozwalają na przekraczanie dziennych lub rocznych limitów nadgodzin.

Czy pracownik może odmówić nadgodzin?

W przepisach nie ma informacji, która pozwoliłaby jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Zostało przyjęte, że pracownik, nie może odmówić pracy w nadgodzinach. Przepisy wskazują jednak konkretne sytuacje, w których pracownik nie może wykonywać pracy w większym wymiarze godzin i może odmówić zostania w pracy po godzinach. Do takich sytuacji należy m.in.: konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem, osobą chorą lub z niepełnosprawnością. Ponadto pracownik ma prawo odmówić pracy w godzinach nadliczbowych ze względu na swój stan zdrowia. Należy jednak pamiętać, że w takiej sytuacji potrzebne jest zaświadczenie lekarskie.

Jako pracownik, możesz także odmówić pracy w nadgodzinach, jeśli praca ta spowodowałaby naruszenie przepisów dotyczących odpoczynku dobowego (11 godzin nieprzerwanego odpoczynku) lub tygodniowego (35 godzin nieprzerwanego odpoczynku).

Prawo do odmowy wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych mają także osoby w ciąży, pracownicy młodociani i z niepełnosprawnością (ze względu na szczególne przepisy prawa). 

W sytuacjach, które nie są uregulowane prawnie, konieczność pracy w dłuższym wymiarze godzin powinna być uzgodniona przez obie strony, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.