Zwolnienie lekarskie – kto płaci za L4, jak liczyć godziny? Wszystko, co musisz wiedzieć

Zwolnienie lekarskie (tzw. L4) stanowi usprawiedliwienie Twojej czasowej nieobecności w pracy z powodu choroby lub wypadku. Przeczytaj nasz praktyczny przewodnik i dowiedz się, jakie prawa i obowiązki masz Ty i Twój pracodawca w tym czasie. Dowiedz się, kto płaci za L4 podczas Twojej niezdolności do pracy.

Spis treści:

1. Kto płaci za L4?
   1. Obowiązki pracodawcy – do 33. dnia zwolnienia
   2. Kiedy pracodawca nie płaci za zwolnienie lekarskie?
   3. Wysokość zasiłku chorobowego
   4. L4 w ciąży – kto płaci?
   5. Zaplanowane zmiany w świadczeniach chorobowych
2. Jak liczyć godziny pracy na zwolnieniu lekarskim?
3. Zwolnienie lekarskie a praca w tym samym dniu
4. Zwolnienie lekarskie wstecz
5. Zwolnienie lekarskie a umowa o pracę tymczasową
6. Umowa zlecenie a nieobecność z powodu choroby

Kto płaci za L4?

Pracownikowi przysługuje 182 dni zwolnienia lekarskiego w ciągu roku z powodu choroby lub innych dolegliwości. Przepisy w kwestii wypłat zasiłku chorobowego (L4) są precyzyjne i jednoznaczne. Kwestie dotyczące zarówno zwolnienia lekarskiego, jak i praw oraz obowiązków pracownika idącego na l4 reguluje w m.in. Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw. Za wypłatę zasiłku, w zależności od różnych czynników odpowiedzialny może być pracodawca lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Od czego zależy, kto płaci za L4?  

Obowiązki pracodawcy – do 33. dnia zwolnienia

Prawo zobowiązuje pracodawcę do wypłacania wynagrodzenia chorobowego pracownikowi przez pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego w danym roku kalendarzowym. Jeśli pracownik skończył 50. rok życia, okres ten skrócony jest do 14 dni. Dopiero po tym czasie wypłacany jest zasiłek chorobowy, który pochodzi ze środków ZUS.

Warto wiedzieć jednak, że to firmy mają obowiązek ustalania wysokości i wypłaty zasiłków chorobowych pracownikom (w ciągłości, tak samo, jak wypłacałby wynagrodzenie). Jest tak o ile na dany dzień pracodawca zgłasza do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 pracowników. W przypadku mniejszej liczby zatrudnionych nie musi tego robić.  

Koszt wypłaty zasiłków ciąży jednak na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, dlatego kwota zasiłku chorobowego podlega rozliczeniu w deklaracji rozliczeniowej DRA za dany miesiąc. Zobowiązanie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za konkretny miesiąc jest pomniejszane przez pracodawcę o kwotę zasiłku chorobowego pracownika.

Kiedy pracodawca nie płaci za zwolnienie lekarskie?

Od 34. dnia zwolnienia (lub 15., w przypadku osób powyżej 50. roku życia) obowiązek wypłaty świadczenia przejmuje ZUS. Trwa to aż do zakończenia okresu niezdolności do pracy – maksymalnie jednak przez 182 dni (z wyjątkiem gruźlicy i okresu ciąży, gdzie limit wynosi 270 dni). 

Wypłata zasiłków chorobowych jest kosztem ZUS-u, ale to pracodawca jest ich płatnikiem (o ile zatrudnia powyżej 20 osób) – w praktyce oznacza to, że to pracodawca wypłaca pieniądze, a później rozlicza się z danych kwot z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Po wyczerpaniu limitu zasiłku chorobowego istnieje możliwość pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Nie dzieje się to jednak automatycznie. Zainteresowany musi złożyć stosowny wniosek do ZUS (druk ZUS Np-7). Taki dokument musi być złożony przynajmniej na sześć tygodni przed tym, jak zakończy się okres pobierania zasiłku chorobowego.

Wysokość zasiłku chorobowego

Standardowo przyjmuje się, że stawka zasiłku chorobowego wynosi 80% podstawy wymiaru wynagrodzenia za okres zwolnienia lekarskiego. Warto przy tym wiedzieć, jak liczyć dni pracy na L4 – w okres ten wliczają się także soboty i niedziele, jeśli zwolnienie je obejmuje). 

Istnieją jednak wyjątki, w których L4 jest płatne inaczej niż w wysokości 80%. Są to:

• okres ciąży (100%),
• choroba wynikająca z wypadku przy pracy (100%),
• hospitalizacja (80%).

Warto jednak podkreślić, że osoba, która przebywa w szpitalu w wyniku:

• wypadku w drodze do pracy lub z pracy, 

• choroby w czasie ciąży,
•  badań lekarskich, które są niezbędne dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegu ich pobrania 

otrzymuje zasiłek w wysokości 100% wynagrodzenia.

By pracownik mógł uznać swoją nieobecność w pracy z powodu choroby za usprawiedliwioną, musi przedłożyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie (L4). W dokumencie tym, zgodnie z ustawą o zasiłkach, powinien być określony okres niezdolności do pracy oraz informacja o ewentualnym pobycie w szpitalu.

L4 w ciąży – kto płaci?

Jesteś w ciąży? Wysokość Twojego zasiłku będzie wynosiła 100% podstawy z Twojego wynagrodzenia. Podobnie jak w przypadku zwykłego zwolnienia, przez 33 dni płaci je pracodawca (lub 14 – powyżej 50. roku życia), a później Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zaplanowane zmiany w świadczeniach chorobowych

Ostatnio głośno jest o planowanych zmianach w przepisach dotyczących organu wypłacającego zasiłek chorobowy. Zgodnie z nowymi postanowieniami ZUS miałby przejąć od pracodawców wypłaty świadczeń od pierwszego dnia miesiąca. Jednak na tę chwilę brak konkretnych informacji o dacie i zakresie tych zmian.

Jak liczyć godziny pracy na zwolnieniu lekarskim?

Płatny jest każdy dzień L4. Ważna jest informacja, że pierwszy dzień zwolnienia jest liczony jako pełny, nawet jeśli pracownik nie przepracował całego dnia. Lekarz, który wydaje L4, orzeka o niezdolności do pracy w danym dniu. Na jego podstawie nie można więc stwierdzić, że pracownik był niezdolny do pracy tylko przez kilka godzin. Trzeba wiec podkreślić, że świadczenia chorobowe przysługują za pełne dni choroby pracownika i nie ma możliwości wypłaty zasiłku chorobowego „za godziny”.

Zwolnienie lekarskie a praca w tym samym dniu

Praca i zwolnienie lekarskie w tym samym dniu? Tak, to możliwe. Za dzień, w którym pracownik był niezdolny do pracy, ale wykonał swoje obowiązki służbowe w pełnym wymiarze, przysługuje mu normalne wynagrodzenie za pracę. Pracownik nie otrzyma wówczas świadczeń chorobowych, pomimo że wystawione po zakończeniu pracy zaświadczenie lekarskie obejmuje również tę datę.

Zwolnienie lekarskie wstecz

Czy jest możliwe uzyskanie zwolnienia lekarskiego z datą wsteczną? Tak, prawo dopuszcza taką sytuację. Lekarz ma możliwość wypisania L4 wstecz do 3 dni, chyba że zwolnienie otrzymujemy od lekarza psychiatry (gdy lekarz stwierdzi, że pacjent cierpi na chorobę ograniczającą zdolność oceny własnego postępowania, może wystawić zwolnienie lekarskie na nawet kilkanaście dni wstecz).

Zwolnienie lekarskie a umowa o pracę tymczasową

Pracujesz na umowie o pracę tymczasową? Masz prawo do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego (L4). Zasady przyznawania zasiłku chorobowego są identyczne jak te, które obowiązują zatrudnionych na umowę o pracę. 

> Poznaj więcej praw pracowników zatrudnionych na umowę tymczasową.

Umowa zlecenie a nieobecność z powodu choroby

Osoby zatrudnione na umowę zlecenie mogą skorzystać ze zwolnień lekarskich. Wiąże się to jednak zazwyczaj z brakiem otrzymania wynagrodzenia za nieobecność z powodu choroby. 

> Jakie inne prawa mają osoby zatrudnione na umowę zlecenie? Przeczytaj artykuł!

Wyjątek dotyczy osób, które opłacają składki dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na specjalnych zasadach (mowa tu o m.in. o 90 dniach nieprzerwanego opłacania składek – zarówno u obecnego pracodawcy, jak i poprzedniego).

Okres wyczekiwania, czyli kiedy nabywasz prawo do zasiłku chorobowego

Kiedy pracownik jest nieobecny w pracy z powodu choroby ma prawo do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego lub po upływie 90 dni nieprzerwanego dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jest to tzw. okres wyczekiwania.

Do okresu ubezpieczenia chorobowego wliczane są wcześniejsze okresy ubezpieczenia, o ile przerwa między nimi nie była dłuższa niż 30 dni lub miała związek z urlopem wychowawczym, bezpłatnym czy służbą wojskową żołnierzy niezawodowych.

Ponadto, ustawa o zasiłkach (art. 4) przewiduje, że niektóre grupy pracowników mogą nabyć prawo do świadczenia chorobowego bez obowiązku oczekiwania. Są to:

• absolwenci szkół lub uczelni lub osoby, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej i zostały objęte ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpiły do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów albo zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej;
• osoby, których niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji;
• funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy przyjęli propozycję pracy na podstawie art. 165 ust. 7 i art. 167 ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r.